Wandelroute 44. Hegebeintum - Jannum

Afstand: 6 km
Duur: ± 1,25 uur
Ondergrond: De hele route loopt over verharde wegen. km
Honden: Op openbaar terrein zijn honden toegestaan.
Geopend: januari t/m januari

Terp Hegebeintum

Terpvondsten

Bijzondere historische info
Deze historische route leidt u langs de typische terpdorpen Jannum, Reitsum en Ginnum. Samen met Lichtaard vormen deze minuscule dorpjes De Flieterpen (vluchtterpen). Een naam die verwijst naar de tijd dat deze kuntstmatige verhogingen in het landschap gebruikt werden om aan het wassende water te ontkomen. Op het hoogste punt van de terpdorpen prijken historische kerkgebouwen die een bezoek meer dan waard zijn. Hetzelfde geldt overigens voor Hegebeintum, het eindpunt van uw voettocht en de hoogste terp van ons land.

Het terpdorp Jannum (Janum) ontstond enkele eeuwen voor het begin van onze jaartelling. Tegenwoordig is het plaatsje een beschermd dorpsgezicht. De uit … daterende kerk werd in 1947 als kerkmuseum ingericht. Hier vindt u onder meer het enige Friese Romaanse zandstenen doopvont (circa 1200) en enkele twaalfde eeuwse grafzerken en sarcofagen. De kerk van Reitsum is 1738 gebouwd en heeft een preekstoel uit 1638. De kerk van Ginnum stamt vermoedelijk uit de twaalfde eeuw en is in 1973 grondig gerestaureerd. De kerk van Hegebeintum heeft een bijzonder interieur met onder meer een 18de eeuwse preekstoel en overhuifde herenbank. In dezelfde plaats vindt u ook het Informatiecentrum en Archeologisch Steunpunt waar op boeiende wijze wordt verteld over de geschiedenis van het dorp en het omringende terpenlandschap.

Landschapskarakteristiek
De route loopt door een open, wijds kleigebied. Verspreid in het landschap liggen terpen met daarom de dorpen en kerken. De kerken zijn het middelpunt van het dorp, gebouwd op het hoogste punt van de terp. De kerken zijn vaak uit de verte zichtbaar.

Begin- en eindpunt
U start Op de Vogelzangsterweg ten oosten van Hegebeintum achter Harsta State. Via een onverhard pad loopt u om Harste State heen, via de oprit komt u op de Harstawei. Hier gaat u linksaf naar Ginnum.

De route eindigt op de Holwerdertille op de Janumerweg ter hoogte van de Holwerdervaart bij het route knooppunt 88. De knooppunten zijn 44-83-88. .
Als u start bij de Holwerdertille dan loopt u vanaf daar over de Janumerweg naar het westen richting Jannum. U gaat rechtsaf naar Jannum, langs het Kerkmuseum richting Reitsum.

Ontdek terp en kerk
Ontdek het oude Friese terpenlandschap met zijn monumentale godshuizen. Een gebied ook met een boeiende geschiedenis van de strijd tegen het water. Land ook van boerderijen, weiden, akkers, kerkenpaden en bijzondere verhalen. Prettige voettocht.

Jannum
Jannum is een van de vier Flieterpen en met ruim zestig inwoners het kleinste dorp dat u bezoekt. Het terpdorp ontstond ruim voor het begin van onze jaartelling. Aan het einde van de negentiende eeuw is een groot deel van de terp afgegraven. Tegenwoordig is het plaatsje een beschermd dorpsgezicht. Dit dankt het niet alleen aan de bijzondere ligging, maar ook aan een aantal zeventiende eeuwse woningen en het 13e eeuwse kerkje dat als kerkmuseum is ingericht. In de eenbeukige kerk van baksteen, waarvan de kap van het schip in de zestiende eeuw is vernieuwd, vindt u enkele twaalfde eeuwse sarcofagen en een Romaans zandstenen doopvont uit dezelfde periode.

Reitsum
Reitsum is met ruim vijftig huizen en een basisschool het grootste dorp en het kerkelijke centrum van Flieterpen. Wie enigszins op de hoogte is van de geschiedenis van de Gereformeerde Kerk in Nederland, zal de plaatsnaam direct associëren met dominee Ploos van Amstel. Onder zijn leiding was Reitsum in 1886 één van de eerste gemeenten in Nederland die zich afscheidde van de Hervormde Kerk. Enkele jaren later kreeg het dorp zo ook zijn eigen, gereformeerde godshuis.

De Hervormde Kerk van Reitsum werd in 1738 gebouwd en vanwege de grote toeloop tussen 1874 en 1880 verlengd in zowel oostelijke, westelijke als noordelijke richting. De preekstoel uit 1638 kreeg na de afscheiding een slot om te voorkomen dat dominee Ploos van Amstel doorging met preken. Zijn vervanger hield de sleutel op zak.

Ginnum
Het meest opvallend aan Ginnum is het oude kerkje uit het begin van de 12e eeuw. Uit die tijd stamt nog de tufstenen noordmuur. Andere opvallende elementen zijn de klokken uit 1344 en 1490 en het uurwerk uit 1564. Het kerkje is eigendom van de Stichting Alde Fryske Tsjerken die het in 1973 restaureerde. Tegenwoordig doet het dienst als atelier en museum. Het doopvont uit 1540 wordt in het Fries Museum bewaard.


(de kerk van Ginnum)

Harsta State
Vlak voor Hegebeintum, ten oosten van het dorp, ligt Harsta State. Het huidige gebouw is een restant van de vroegere, grote state. Zo had de buitenplaats ooit een zijvleugel, een tweede verdieping en een bekroning van de schoorsteen in de vorm van een kroon.
Het huis, dat in 1511 voor het eerst wordt genoemd in het Register van Aanbreng, is altijd in handen van dezelfde familie gebleven. Wel veranderde de naam van de eigenaren door vererving en huwelijk van Van Coehoorn, naar Van Nijsten en De Schepper. Aan deze voorname families, die veel huizen in de omgeving in bezit hadden, herinneren ook de rouwborden in het kerkje van Hegebeintum.

Hegebeintum
Het terpdorp Hegebeintum ligt op de hoogste terp van Nederland; op 8.80 meter boven NAP. Het Romaanse kerkje van het dorp ziet u dan ook al van verre liggen. Het kerkje stamt uit de 11e eeuw. Een deel ervan is opgetrokken uit tufsteen. In de vijftiende eeuw is de kerk uitgebreid en kreeg zij een toren.


(de kerk van Hegebeintum, met toren)

De terp van Hegebeintum werd 600 jaar voor Christus al bewoond en was rond 1100 tien hectare groot. Maar ook deze terp werd in later eeuwen voor een belangrijk deel afgegraven. Uit die afgegraven grond zijn belangrijke vondsten bewaard gebleven die een goed beeld geven van het ruim 2500 jaar wonen en leven op de hoogste terp van ons land. In het informatiecentrum aan de voet van de terp is een expositie ingericht over het terpleven in vroeger tijden. Hier vindt u ook voorwerpen die te voorschijn kwamen bij de terpafgravingen.
In het Informatiecentrum is een Archeologisch Steunpunt gevestigd. I.s.m. het Fries Museum is een expositie ingericht over het leven van vroeger, met diverse voorwerpen uit de terpopgravingen